top of page

RAMAZAN AYI VE ORUÇLA İLGİLİ KAVRAMLAR

      Ramazan ayı ve oruçla ilgili bilinmesi gereken kavramların başında; sahur, imsak, iftar, mukabele, teravih ve fitre kavramları gelir.

Sahur vakti, imsak ve iftar kavramları ne  demektir?

      Sahur vakti, ramazanda oruç tutanların, tan yeri ağarmadan önce belirli bir saatte, yemek için kalkılan vakte denir. Yenilen yemeğe de sahur yemeği adı verilir. Sahura kalkma konusunda peygamberimiz bizlere, “Sahurda yemek yiyiniz, çünkü sahur yemeğinde bereket vardır.” (Buharî, Savm, 20.) diyerek sahura kalkmamızı tavsiye etmiştir.
       İmsak vakti, oruca başlama vakti anlamına gelmektedir. Tan yerinin ağarmasıyla oruç yasaklarının başladığı vakte imsak denir. Okunan sabah ezanı imsak vaktinin başladığını bildirir. Bundan sonra iftara kadar bir şey yenilip içilmez.
       İftar, oruç tutan bir kimsenin güneşin batıp akşam vaktinin girmesiyle beraber yiyip içmeye başlaması, başladığı orucunu bitirmesine, oruç açmaya denir. Orucun açıldığı vakte iftar vakti, yenilen yemeğe de iftar yemeği denir.
Oruç ibadetini tamamlayıp iftar vaktine yetişenler, bundan büyük bir mutluluk ve sevinç duyarlar. peygamberimiz bu konuda şöyle buyuruyor: “Oruçlunun iki sevinci vardır: Biri iftar ettiği vakit, diğeri de Allah’a kavuştuğu zamandır...” (Buharî, Savm, 9.)İftara bazen akraba, komşu ve fakirler davet edilir. hep birlikte ezan beklenir sonra da yemek yenir. Bu şekilde birlikte yapılan iftarlar; Müslümanlar arasında sevgi, hoşgörü ve dayanışmanın artmasına neden olur.

İftarda nasıl dua edilir?

       İftar yemeğine başlamadan önce dua edilir. Yapılan bu dua, iftar duasıdır. İftar duası, nimetin değerini anlama bilinciyle Allah’a yapılan bir teşekkürdür. Peygamberimiz, iftarda şöyle dua etmiştir: “Allah’ım! Senin için oruç tuttum, sana inandım, sana güvendim. Senin verdiğin rızıkla orucumu açıyorum.”  (Ebu Davud, Savm, 22.)

Mukabele ne demektir?

       Mukabele, karşılıklı okuma anlamına gelir. Bir kimsenin Kur’an’ı ezberden veya
kitaptan yüksek sesle okuması ve onu dinleyen topluluğun da sessizce Kur’an’dan takip etmesine “mukabele” denir.
her yıl ramazan ayında vahiy meleği Cebrail gelir, o zamana kadar gelen ayetleri peygamberimizle karşılıklı okurlardı. Önce Cebrail okur, peygamberimiz dinlerdi; daha sonra peygamberimiz okur, Cebrail dinlerdi. Bunun amacı Kur’an’ın Allah tarafından indirildiği şekilde korunması, ayet ve surelerinin sıralanışının doğru olarak yapılmasıydı.

Mukabele nasıl ortaya çıkmıştır?

       Peygamberimiz vefat etmeden önce Cebrail ile Kur’an’ı karşılıklı olarak iki kez
okumuştur. peygamberimizin bu davranışı daha sonra gelen Müslümanlara örnek olmuş ve dinî bir gelenek olarak günümüze kadar sürmüştür.
       Müslümanlar, ramazan ayında Kur’an okumaya her zamankinden daha çok özen gösterirler. Bunun için evlerde veya camilerde bir araya gelerek, her gün Kur’an’dan yirmi sayfa okurlar. Ramazan ayının sonuna gelindiğinde ise Kur’an’ı baş- tan sona bir kez okumuş olurlar. Buna “hatim” denir. Daha sonra hatim duası yapılır. Müslümanlar yüzyıllar boyu bu geleneği devam ettirmişlerdir.

Teravih namazı ne demektir ve nasıl kılınır?

       Allah’ın hoşnutluğunu kazanmak için, ramazan gecelerinde yatsı namazından sonra, vitir namazından önce kılınan sünnet namaza teravih namazı denir. peygamberimiz bu namazı kılmış ve Müslümanlara da kılmalarını öğütlemiştir.
       Teravih namazı hem cemaatle hem de tek başına kılınabilir. Teravih, iki ya da dört rekâtta bir selam verilerek kılınabilir. Ülkemizde teravih namazı genellikle yirmi rekât olarak kılınmaktadır.

Fıtır sadakası (fitre) ne demektir?

        Türkçede fitre şeklinde söylenen fıtır sadakası, ramazan ayının sonuna yetişen ve temel ihtiyaçlarının dışında yeterli miktarda mala sahip olan her Müslümanın vermesi vacip olan sadakaya denir. Fitre kişi başına verilir.

Fitre ne zaman verilir?

       Fitre, yoksulların ihtiyaçlarını gidermesi ve onların da bayram sevincini yaşaması için ramazan ayı boyunca verilebilen bir yardımdır. Zamanında verilemeyip sonraya kalan fitreler, mümkün olan ilk fırsatta verilmelidir. Hz. peygamberin uygulamaları dikkate alındığında fitre miktarı, bir kişinin günlük yiyeceği ya da bunun karşılığı olan paradır. Fitre, gıda yardımı olarak verilebileceği gibi nakit para olarak da verilebilir.

Muharrem Orucu

       Sözlükte haram kılınan, yasaklanan, kutsal olan, saygı duyulan anlamlarına gelen muharrem, hicri takvime göre yılın ilk ayıdır. peygamberimiz, muharrem ayını “Allah’ın ayı” olarak nitelendirip ramazandan sonraki en faziletli orucun bu ayda tutulan oruç olduğunu ifade etmiştir.

Aşura ne demektir?

       Muharrem ayının onuncu günü “aşura” diye adlandırılır. Hz. peygamber bu ayın dokuz, on ve on birinci günlerinde oruç tutmuş; Müslümanlara da bu orucu tutmalarını tavsiye etmiştir.
       Müslümanlar bu aya büyük önem verir. Bu ay boyunca Hz. peygambere onun ehl-i beytine salavat getirir ve başta Hz. Hüseyin olmak üzere Kerbela’da şehit düşenler için mersiye ve dualar okurlar.

Alevi-Bektaşiler bu ayda ne tür etkinlikler yaparlar ?

Alevi-Bektaşi geleneğinde de muharrem ayının özel bir yeri vardır. Alevi-Bektaşiler, muharrem ayının ilk on iki gününü oruçlu olarak geçirirler. Bu günlerde Kerbela’da hz. hüseyin’in 
ve evladının susuz bırakılmış olmasından dolayı su içmez, eğlence yapmaz ve kur- ban kesmezler. Oruçlar tutulduktan sonra on üçüncü günü Kerbela Olayı’ndan sağ olarak kurtulan hz. hüseyin’in oğlu Zeynel Abidin için şükran kurbanı keser ve aşure kaynatırlar.
Muharrem ayını farklı kılan en önemli özellik bu ayda yetim, fakir ve kimsesiz- ler korunur. Muhtaçlara yardım edilir. Bu ayda aşure pişirerek komşu ve akrabalara dağıtılır.
bottom of page